De afgelopen vier decennia hebben in totaal ruim 43.000 certificaathouders ruim € 1,2 miljard als kapitaal in de Triodos Bank gestoken. Hun doel was de Triodos Bank te steunen in haar duurzame missie, maar ook om daarvoor een passende financiële vergoeding te ontvangen.
De groep certificaathouders bestaat uit een bont en gemêleerd gezelschap: kleine particuliere spaarders, sociaal ondernemers, MKB-bedrijven en gepensioneerden. Maar ook maatschappelijke organisaties, vermogensfondsen en institutionele beleggers zoals de Rabobank en Nationale Nederlanden, die aanzienlijke bedragen in de Triodos Bank hebben geïnvesteerd. Hun inleg vormt letterlijk en figuurlijk het kapitaal van de Triodos Bank. De certificaten zijn niet vrij verhandelbaar. Tot maart 2020 vormde dat geen probleem: vraag en aanbod waren in balans.
Sinds het begin van de coronacrisis (maart 2020) raakten vraag en aanbod volgens de leiding van de Triodos Bank in disbalans en werd de handel in certificaten – met een kleine onderbreking - daarom stilgelegd. Certificaathouders kunnen sindsdien niet meer bij hun geld en is de dividenduitkering beperkt.
Het uitgedragen beleid van de Triodos Bank
De inhoudelijke lijn van de bestuurders van de Triodos Bank is steeds geweest:
- Triodos is een gezonde bank waar het goed mee gaat (missie en buffers);
- De certificaathouders hadden kunnen weten dat de handel stilgelegd kan worden (kleine lettertjes);
- De coronacrisis heeft ons overvallen;
- De Nederlandse Bank staat de Triodos Bank niet toe meer dan 3% van de certificaten terug te kopen. Dat beperkt de ruimte van de Triodos Bank om deze situatie zelfstandig op te lossen (Trouw, 16 november 2021).
Intussen blijven de positie en activiteiten van de Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank (SAAT), feitelijk de enige aandeelhouder van de Triodos Bank, onduidelijk. Wel wordt in het persbericht van 21 december 2021 aangegeven dat de SAAT door de Triodos Bank ‘is geïnformeerd’. Echter, de SAAT heeft in het geheel niet met de certificaathouders gecommuniceerd.
Er is tot nu toe in relatie tot de certificaathouders niets gebleken van enige kritische zelfreflectie van het bestuur van de Triodos Bank.
Voorgeschiedenis
In het laatste kwartaal van 2021 heeft een groep certificaathouders, onder leiding van Evert Versluis, het platform Triodom.nl opgezet. Enerzijds om de Triodos Bank aan haar originele missie te houden, en anderzijds om op te komen voor de belangen van de certificaathouders. Er is publiciteit gegenereerd in verschillende dagbladen (zoals Trouw, FD, De Volkskrant), NOS en via sociale media (Joop.nl, Portaal Duurzaam Financieel).
Stichting Certificaathouders Triodos Bank
Het overleg met de Triodos Bank lijkt een zaak van lange adem te worden. Het is daarbij belangrijk om certificaathouders optimaal te informeren en bij dit traject te betrekken. Er is daarom besloten het kritisch volgen van de huidige plannen van de Triodos Bank organisatorisch te vertalen in het opzetten van een ‘Stichting Certificaathouders Triodos Bank’.
Triodos kiest voor MTF
Naar aanleiding van de gerezen problemen heeft de Triodos Bank in bijeenkomsten met certificaathouders eind 2021 aangegeven dat er twee opties onderzocht werden om de verhandelbaarheid van de certificaten te faciliteren: een Multilateral Trading Facility (MTF, een intern systeem waarbij de certificaten worden verhandeld tegen een variabele prijs tussen huidige certificaathouders en eventueel nieuwe deelnemers) en een beursnotering van de bank (bijvoorbeeld op Euronext).
Op 21 december 2021 heeft Jeroen Rijpkema, de CEO van de Triodos Bank, de gekozen route naar buiten gebracht. De Triodos Bank heeft de optie van een beursgang laten varen. De keuze is gevallen op een (relatief) gesloten handelsplatform. Het duurt volgens de Triodos Bank naar schatting nog één tot anderhalf jaar voordat een dergelijk platform operationeel kan zijn. In de online persconferentie op die dag legde Rijpkema er de nadruk op dat in dat geval de waarde van de certificaten niet langer gerelateerd wordt aan het netto vermogen van de bank (de intrinsieke waarde), maar bepaald gaat worden door vraag en aanbod. In het persbericht van de bank wordt dit als volgt omschreven: ‘Op basis van de huidige waarderingen van verhandelde Europese financiële instellingen is het op dit moment te verwachten dat de variabele handelsprijs aanzienlijk lager kan zijn dan de op NAV [Net Asset Value, netto contante waarde] gebaseerde handelsprijs’.
Enorme koersdaling
Triodos Bank heeft de waarde van de certificaten op 31 december 2021 met maar liefst 33% verlaagd. De koers ging in één dag van 88 naar 59 euro. ‘Omdat de certificaten momenteel niet verhandelbaar zijn, past de bank per met het oog op fiscale rapportageverplichtingen een zogeheten ‘illiquiditeitskorting’ toe van 33% op de laatste verhandelde prijs (€ 84), en dat resulteert in een prijs van € 59.’ (zie: https://www.triodos.nl/certificaathouders)
Volgens journalisten van het FD ligt bij de introductie van een Multilateral Trading Facility zelfs een werkelijke waardedaling van 45% of meer in het verschiet.
Zeer beperkte terugkoopregeling
Triodos Bank bracht in december 2021 naar buiten dat er in februari 2022 een fonds zou komen van € 14 miljoen voor de meest schrijnende gevallen. (Dit is het restant van de 3% certificaten die de Triodos Bank volgens de wet- en regelgeving van De Nederlandse Bank zelf mocht terugkopen.)
Certificaathouders zijn midden februari 2022 tijdens online bijeenkomsten over deze regeling geïnformeerd. De Triodos Bank koopt vanaf maart 2022 (onder voorbehoud van goedkeuring door de aandeelhoudersvergadering) per certificaathouder voor maximaal € 2.000,- aan certificaten terug (overigens niet tegen de oude waarde van € 88 maar tegen de flink lagere nieuwe prijs van € 59).
Verder komt er naast dit restrictieve terugkoopprogramma een ‘Solidariteitsregeling’ voor de meest getroffen certificaathouders ‘die het meest dringend behoefte hebben aan liquiditeit om de lopende vitale uitgaven te dekken’. Voor de acceptatie van deze gevallen worden zogenoemde specifieke geschiktheidscriteria toegepast, zoals ‘een ernstige, dringende en onmiddellijke behoefte aan liquiditeit om de lopende vitale uitgaven (huur, hypotheek, voedsel, medische kosten) te dekken’.
Grootste problemen voor certificaathouders
De grootste problemen voor certificaathouders zijn:
- 1. Verhandelbaarheid: het ziet er naar uit dat de certificaten gedurende een periode van ruim drie jaar (van maart 2020 tot midden 2023) niet verhandeld kunnen worden. Certificaathouders kunnen al die tijd niet bij hun geld. De regeling voor gedupeerde certificaathouders is ‘too little & too late’.
Op 13 oktober 2020 werd de handel in certificaten hervat. Er gold een maximum van € 5.000 per certificaathouder per week voor de verkoop van certificaten. In de derde week van de heropening werd het maximum naar beneden bijgesteld tot € 1.000 per week. Op 5 januari 2021 werd de handel weer helemaal stilgelegd.
- 2. Koersverlies: analisten schatten dat na invoering van het voorgestelde Multilateral Trading Facility de mogelijke waardedaling van de certificaten 45% of meer zal bedragen, waardoor er een waardevermindering voor certificaathouders van > € 540 miljoen gaat optreden.
- 3. Dividenduitkering: sinds de opschorting van de verhandelbaarheid van de certificaten, heeft de Triodos Bank slechts een beperkt dividend uitgekeerd en er is geen zicht op een nieuw dividendbeleid onder de nieuwe condities.
- 4. Betrokkenheid van certificaathouders: certificaathouders van de Triodos Bank zijn overwegend ideële beleggers die zich betrokken voelen bij de missie van de Triodos Bank. De Triodos Bank heeft zich steeds geprofileerd als een bank die een goede relatie met verschillende stakeholders wil onderhouden, inclusief certificaathouders. In de praktijk is er sprake van een strak informatiebeleid en in bijeenkomsten van eenrichtingsverkeer. Certificaathouders die kritische kanttekeningen plaatsen bij de gang van zaken worden afgeschilderd als een ‘kleine ontevreden minderheid’ (terwijl de Triodos Bank de resultaten van de onder certificaathouders gehouden enquête vooralsnog niet wil delen.) Transparantie van de Triodos Bank ten aanzien van certificaathouders ontbreekt; het vertrouwen is geschaad.
